Autyzm u każdej osoby może przejawiać się trochę inaczej. Dwie osoby z taką samą diagnozą mogą mieć bardzo różne zachowania i możliwości. Dlatego mówimy o spektrum zaburzeń – od łagodnych objawów do takich, które bardzo wpływają na wszystkie sfery życia. Autyzm charakteryzuje się innym sposobem postrzegania świata i myślenia.
Objawy autyzmu dotyczą:
- Nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi:
- Brak zrozumienia zachowania innych ludzi,
- Trudności w nawiązywaniu zwykłego, swobodnego kontaktu,
- Niezainteresowanie ludźmi lub nieświadomość ich obecności,
- Nielubienie dotyku, np. przytulania.
- Umiejętności komunikowania się:
- zamiast mowy używanie innych form komunikacji, np. gesty, wskazywanie obrazków w specjalnych książkach, pisanie,
- używanie mimiki twarzy niedostosowanej do wypowiedzi,
- trudności z odczytywaniem mimiki twarzy, tonu głosu, gestów rozmówcy,
- mowa czasem może wydawać się usztywniona albo niepasująca do sytuacji,
np. wymawianie każdego zdania jak pytania, - mówienie o sobie w 3 osobie, tj. Maciek chce jabłko – zamiast: ja chcę jabłko,
- branie wypowiedzi zbyt dosłownie – nierozumienie poczucia humoru, ironii, metafor.
- Przywiązania do schematów:
- Przywiązanie do jednego wzorca lub rutyny w myśleniu i zachowaniu, np. chodzenie zawsze tą samą drogą do szkoły,
- Stereotypowe zachowania, np. ogromne zainteresowanie wąską dziedziną wiedzy,
- Wielokrotne powtarzanie ruchów, takich jak machanie rękami na wysokości oczu, kręcenie się wokół własnej osi,
- Spędzanie dużo czasu na układaniu rzeczy w specyficzny sposób, obserwowaniu poruszających się przedmiotów, np. wentylator, pralka lub koncentrowanie się na specyficznej części przedmiotu np. kółko od auta,
- Nietypowe przywiązanie do rzeczy, np. kluczy, włączników światła, nitki.
- Innego odbierania świata za pomocą zmysłów:
- Odczuwanie swojego ciała jakby nie miało się nad nim pełnej kontroli, np. z rękami i nogami wszystko jest w porządku, a mogą mieć problemy z chwyceniem długopisu, przeskoczenie przez skakankę,
- Nieprawidłowa postawa, niezręczność ruchowa, ekscentryczny sposób poruszania się, np. chodzenie jedynie na palcach
- Nadwrażliwe zmysły albo zbyt małe odczuwanie przez zmysły, np. patrzenie drugiej osobie w oczy może być przykrym doświadczeniem dyskomfortu lub nawet bólu albo tłoczne pomieszczenie pełne głośnych dźwięków wiąże się z uczuciem paniki.
Autyzmu nie widać na pierwszy rzut oka. Nietypowe zachowanie może być odczytywane jako niegrzeczne. Dzieci i młodzież z autyzmem oraz ich rodzice mogą doświadczać przez to nietolerancji. Pamiętaj, że największą wiedzę o swoim dziecku ma rodzic, który jest na bieżąco z dzieckiem oraz jego lekarzem i terapeutą.
Podstawowe zasady pracy z dzieckiem autystycznym:
- Opracuj plan zajęć i każdorazowo zapoznaj dziecko z ich strukturą, odwołuj się do niego przy zmianie form aktywności (np. tablica obrazkowa, plan zajęć).
- Informuj dziecko o zmianie przebiegu zajęć lub w przebiegu czynności, o przyszłych, możliwych zmianach.
- Wyraźne zaznaczaj koniec określonej aktywności, zabawy, zadania zanim przejdziesz do następnej czynności.
- Zapewnij możliwość odizolowania się w sytuacji trudnej np. ustal miejsca, gdzie dziecko może wtedy pójść.
- Umożliwiaj przerwy na odpoczynek.
- W razie potrzeby kieruj polecenia indywidualnie, powtarzaj je i sprawdzaj stopień zrozumienia. Używaj krótkich zdań, tak by instrukcje były całkowicie jasne.
- Ukierunkowuj pracę na konkretne zainteresowania ucznia i wykorzystuj je przy planowaniu sytuacji zadaniowych.
- Pomóż w nawiązywaniu pozytywnych relacji z rówieśnikami, wspieraj w działaniach zespołowych − np. włączaj do gier i zabaw zespołowych.
Linki
